બ્લોગ Archives - Page 4 of 9 - CIA Live

ગુજરાતના રાસ-ગરબા, તો દિલ્હીમાં રાવણદહન, બંગાળમાંદુર્ગાપૂજા, દક્ષિણ ભારતમાં શાહી સવારી

વિવિધતામાં એક્તાથી ભરેલા આપણા દેશમાં લોકોની ભાષા, ખોરાક, સંસ્કૃતિ, પોશાક અલગ અલગ છે, રીતરિવાજો અલગ અલગ છે, પૂજા પ્રાર્થનાની રીત અલગ છે પણ લોકભાવના એક છે. દેશના દરેક તહેવારોનો એક વિશિષ્ટ અને અનન્ય પ્રાદેશિક સ્પર્શ છે અને એની ઉજવણીના અલગ અલગ સ્વરૂપ છે.

વિવિધતાની ઉજવણીનું નવલું ઉદાહરણ છે નવરાત્રી, જેનો સંસ્કૃતમાં અર્થ થાય છે નવ રાત. આ નવ રાત અને દસ દિવસ દરમિયાન જગતજનની અને શક્તિની દેવીના જુદા જુદા સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે જે વિવિધ ગુણોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. દેશભરમાં અને વિદેશમાં પણ નવરાત્રીની ઉજવણી જુદી જુદી રીતે ખુશી, ઉર્જા અને ઉત્સાહપૂર્વક ભાતીગળ રીતે કરવામાં આવે છે. દેશના જુદા જુદા રાજ્યોમાં નવરાત્રીની ઉજવણી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે એના વિશે જાણીએ.

રાજસ્થાન

નવરાત્રિદરમિયાન દશેરાના મેળા રાજસ્થાનની મુખ્ય ઉજવણી ગણવામાં આવે છે, જ્યાં દરેક ક્ષેત્રના લોકો એકસાથે ઉજવણી કરે છે.

પશ્ર્ચિમ બંગાળ, આસામ અને બિહાર

આ રાજ્યોમાં, નવરાત્રીનો તહેવાર દુર્ગાપૂજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ પશ્ર્ચિમ બંગાળનો મુખ્ય તહેવાર છે. સપ્તમી, અષ્ટમી, નવમી અને દશમ એ નવરાત્રિના અંતિમ ચાર દિવસ છે, જે પૂર્વીય ભારતમાં ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. હાથમાં વિવિધ શસ્ત્રો સાથે દેવી દુર્ગા સિંહ પર સવાર થયેલી દર્શાવવામાં આવે છે. મહિષાસુરની હત્યાને બતાવતા દર્શાવતી દેવી દુર્ગાની ઉત્કૃષ્ટ રચના અને શણગારેલી આકારની માટીની મૂર્તિઓ મંદિર અને અન્ય સ્થળોએ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે. આ મૂર્તિઓની પાંચ દિવસ પૂજા કરવામાં આવે છે અને પાંચમાં દિવસે તેમનેનદીમાં લીન કરવામાં આવે છે. રાજ્યભરમાં દુર્ગાપૂજા ભવ્ય ધોરણે ઉજવવામાં આવે છે, જેમાં કેટલીક વિશેષ વિધિ કરવામાં આવે છે અને મા દુર્ગાની પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.

પંજાબ

પંજાબમાં નવરાત્રીની ઉજવણી કરવાની એક અલગ રીત છે. નવરાત્રી દરમિયાન, પંજાબની મહિલાઓ તહેવારના પહેલા સાત દિવસ માટે વ્રત રાખે છે, દેવીની પૂજા કરે છે અને જાગરણ (પરંપરાગત વિધિ)માં ભાગ લે છે, જેમાં રાતભર ભજન અને ભક્તિગીતો ગવાય છે. આઠમા દિવસે વ્રત પૂરું થાય છે અને એની ઉજવણી કરવામાં આવે છે, જેમાં નવ કુમારિકાને આમંત્રિત કરી ભોજન કરાવવામાં આવે છે અને એમને દુર્ગા માતાના રૂપમાં પૂજવામાં આવે છે. એને ક્ધયાપૂજન અથવા કંજક કહેવાય છે.

હિમાચલ પ્રદેશ

હિમાચલ પ્રદેશમાં દસમા દિવસે નવરાત્રીની ઉજવણી કરવામાં આવે છે, જેને કુલુ દશેરા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એને ભગવાન રામના અયોધ્યામાં પાછા ફરવાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. તે ઉત્તરમાં નવરાત્રીની ઉજવણીનો એક ભાગ છે અને કુલુ ખીણમાં પ્રખ્યાત છે. આ સમય દરમિયાન ખીણ તેજસ્વી રંગથી દીપી ઉઠે છે. ત્યાં દેવીની મૂર્તિઓ સાથે વિશાળ શોભાયાત્રા કાઢવામાં આવે છે અને બિયાસ નદીના કાંઠે લંકાદહનના પ્રખ્યાત પ્રદર્શન પછી કેટલાક નૃત્ય અને ધાર્મિક વિધિ કરવામાં આવે છે.

દક્ષિણ ભારત

દક્ષિણ ભારતમાં નવરાત્રિ મિત્રો, સંબંધીઓ અને પાડોશીઓને આમંત્રણ આપવાનો સમય છે, જેઓ કોલુને જોવા માટે ભેગા થાય છે, જેમાં વિવિધ ઢીંગલીઓ અને પૂતળાંનું પ્રદર્શન થાય છે. કન્નડમાં આ પ્રદર્શનને બૉમ્બે હબ્બા, તમિલમાં બૉમ્માઇ કોલુ, મલયાલમમાં બૉમ્મા ગુલ્લુ, અને તેલુગુમાં બૉમ્માલા કોલુવુ કહેવામાં આવે છે. નવરાત્રીને કર્ણાટકમાં દશરા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. યક્ષગણ, પુરાણોમાંથી મહાકાવ્યની નાટકોના રૂપમાં પ્રસ્તુતિ કરી નૃત્ય કરવામાં આવે છે. મૈસુરમાં દશેરાની ઉજવણી ખૂબ જ ધામધૂમથી કરવામાં આવે છે. મૈસુરના રાજવી પરિવાર દ્વારા શાહી સવારી કાઢવામાં આવે છે અને આ તહેવારને રાજ્ય ઉત્સવ તરીકે મનાવવામાં આવે છે. નવમીના દિવસે દક્ષિણ ભારતના ઘણા ભાગોમાં ધામધૂમથી આયુધ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે દેવી સરસ્વતીની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે અને સાથે કૃષિ સાધનો, તમામ પ્રકારના સાધનો, પુસ્તકો, સંગીતનાં સાધનો, મશીનરી અને ઓટોમોબાઈલ્સનેપણ શણગારવામાં આવે છે અને પૂજવામાં આવે છે. દસમો દિવસ ‘વિજયા દશમી’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. તે કેરળમાં વિદ્યારંભનો દિવસ ગણાય છે, જ્યાં નાના બાળકોને શિક્ષણ આપવાની શરૂઆત કરવામાં આવે છે.

આ નવ દિવસ આપણને આરામ કરવા, કાયાકલ્પ કરવા અને આપણા પ્રિયજનો સાથે વધુ સારી રીતે જોડાવા અને જીવનની ઉજવણી કરવામાં મદદ કરે છે.

મહારાષ્ટ્ર

મહારાષ્ટ્રમાં નવરાત્રી સમારોહ નવી શરૂઆતનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જેમાં મહિલાઓ તાંબા અથવા પિત્તળના વાસણ (ઘડા)માં પાણી ભરે છે અને તેને ચોખાના ઢગલા પર મૂકે છે. જે લાકડાના ટેબલ પર મૂકવામાં આવે છે અને તેની બાજુમાં દીવો મૂકવામાં આવે છે. જે જ્ઞાન અને સમૃદ્ધિનો સંકેત આપે છે. ઘડો એ કૃષિ કલ્યાણનું પ્રતીક છે.

ગુજરાત

નવરાત્રીમાં ગરબા અને દાંડિયા તો ગુજરાત અને ગુજરાતીઓની ઓળખ છે. ખૂબ જ ઉત્સાહપૂર્વક આ તહેવારની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ભક્તો માટીના પ્રતિકાત્મક નાના ઘડા (ગરબો)ની ઉપાસના કરે છે. આ ગરબાને બ્રહ્માંડનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. તેને મધ્યમાં રાખવામાં આવે છે અને દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે. એની આસપાસ ગરબા અને દાંડિયા રમવામાં આવે છે. દાંડિયા એ લોકનૃત્ય છે, જેમાં સ્ત્રીઓ અને પુરુષો બધા હાથમાં બે નાની લાકડીઓ લઇ ગીત-સંગીતના તાલે જૂથમાં પરંપરાગત પહેરવેશમાં નૃત્ય કરે છે.

નવી દિલ્હી

રાજધાનીના શહેર દિલ્હીમાં દુષ્ટ રાવણ પર ભગવાન રામની જીત તરીકે નવરાત્રીની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. અહીં રામલીલા ઉજવવામાં આવે છે અને તેમાં કુંભકર્ણ અને રાવણના પૂતળાનું દહન કરવામાં આવે છે. દુષ્ટ અને અસુરી શક્તિ ઉપર સારાઇની જીત તરીકે વિજ્યાદશમીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. ઉપરાંત, આ નવ દિવસ દરમિયાન વિશેષ પૂજાઓ, ઉપવાસ, ધ્યાન, ગીત અને નૃત્ય થાય છે. અહીં નવરાત્રી પર ભેટો આપવાનો સામાન્ય રિવાજ છે. લોકો મિઠાઇ, કપડાં અને ઉપયોગી વસ્તુઓની ભેટ આપે છે.

પિતૃદોષના નિવારણ માટેનો ઉત્તમ સમય એટલે શ્રાદ્ધ… હિંદુ ધર્મમાં શ્રાદ્ધને બહુ જ મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. ભાદ્રપદ પૂર્ણિમાથી સર્વપિતૃ અમાવાસ્યા સુધીનો ૧૬ દિવસનો સમયગાળો છે; જ્યારે હિન્દુઓ તેમના પૂર્વજને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે, જેને શ્રાદ્ધ કહેવાય છે. બ્રહ્મા વૈવર્ત પુરાણ અનુસાર ભગવાનને ખુશ કરતા પહેલા લોકોએ તેમના પૂર્વજોને પ્રસન્ન કરવા જોઈએ. પિતૃપક્ષમાં શ્રાદ્ધ કરવાથી પિતૃઓની કૃપા વર્ષભર મળી રહે છે. ઋષિઓનાં મતાનુસાર કહીએ તો મૃત્યુ બાદ જીવાત્મા ચંદ્રલોક તરફ ગતિ કરે છે અને ત્યાંથી પણ આગળ પિતૃલોકમાં જાય છે. આ મૃતાત્માઓને તેમના નિયત સ્થાન સુધી પહોંચાડવાની શક્તિ પ્રદાન કરવા માટે મરણોત્તર પિંડદાન અને શ્રાદ્ધની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. ‘મહર્ષિ જાબાલિ મુજબ પિતૃપક્ષમાં શ્રાદ્ધ કરવાથી પુત્ર, આયુ, આરોગ્ય, અતુલ ઐશ્વર્ય અને ઈચ્છિત વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ થાય છે,’ જ્યારે માર્કન્ડેય પુરાણમાં ઋષિ કહે છે ‘શ્રાદ્ધથી તૃપ્ત થઈને પિતૃઓ શ્રાદ્ધ કર્તાને દીર્ઘાયુ, સંતતિ, ધન, વિદ્યા, સુખ, રાજ્ય, સ્વર્ગ અને મોક્ષ પ્રદાન કરે છે,’ જ્યારે મહાભારત અનુસાર ‘પિતૃઓની ભક્તિ કરનાર પુષ્ટિ, આયુ, વીર્ય અને લક્ષ્મી મેળવે છે.’ મહર્ષિ સુમન્તુનાં મત અનુસાર ‘સંસારમાં શ્રાદ્ધથી વધુ કલ્યાણકારી માર્ગ બીજો કોઈ નથી માટે બુદ્ધિમાન મનુષ્યે પ્રયત્નપૂર્વક શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ.’ આ વર્ષે પૂર્ણિમા શ્રાદ્ધ ૨ સપ્ટેમ્બરના રોજ થશે, પરંતુ પિતૃપક્ષના તમામ શ્રાદ્ધ ૩જી સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થશે જે ૧૭ સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલશે. શ્રાદ્ધ આપણા પૂર્વજોનો આદરનો ઉલ્લેખ કરે છે. આપણે શ્રાદ્ધ પક્ષને લગતી કેટલીક વાતો જાણીએ. જેનું કુટુંબ, પરિણીત હોય કે અપરિણીત, બાળક હોય કે વૃદ્ધ, સ્ત્રી હોય કે પુરુષ, મૃત્યુ પામ્યા છે, તેઓને પિતૃઓ કહેવામાં આવે છે. પિતૃપક્ષમાં પૂર્વજો મૃત્યુથી પૃથ્વી પર આવે છે અને તેમના પરિવારના સભ્યોને આશીર્વાદ આપે છે. પૂર્વજોને તેમના આત્માની શાંતિ માટે પૂર્વજોને તર્પણ કરવામાં આવે છે. પિતા ખુશ હોય ત્યારે ઘરમાં સુખ શાંતિ આવે છે. પૂર્વજોના યોગ ક્યારે બને છે

હિન્દુ ધર્મમાં પિતૃપક્ષનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. પિતૃપક્ષના ૧૫ દિવસ પિતૃઓને સમર્પિત છે. શાસ્ત્રો અનુસાર શ્રાદ્ધ પક્ષ ભાદ્રપક્ષની પૂર્ણિમાથી શરૂ થાય છે અને અશ્ર્વિન મહિનાની નવી ચંદ્ર સુધી ચાલુ રહે છે. ભાદ્રપદ પૂર્ણિમા જેઓ વર્ષના કોઈપણ પૂર્ણ ચંદ્ર પર મૃત્યુ પામ્યા તેમના માટે ઉજવવામાં આવે છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વર્ષની કોઈપણ તારીખે, પરિવારની મૃત્યુની તારીખ તે જ તારીખે કરવી જોઈએ.

જ્યારે શ્રાદ્ધની તારીખ યાદ ન આવે ત્યારે પિતૃપક્ષમાં પૂર્વજોને યાદ કરીને તેમનું પૂજન કરવાથી તેમના આત્માને શાંતિ મળે છે. આપણા કુટુંબનું મૃત્યુ તે તિથીને શ્રાદ્ધની તિથી કહેવામાં આવે છે. ઘણા લોકોને તેમના પરિવારોની મૃત્યુની તારીખ યાદ નથી હોતી, આવી સ્થિતિમાં શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, જો કોઈને તેમના પિતાની મૃત્યુની તારીખ ખબર ન હોય, તો આવી સ્થિતિમાં, અમાસના દિવસે શ્રાદ્ધ કરી શકે છે. તેથી આ અમાવસ્યાને સર્વપિતૃ અમાવાસ્યા કહેવામાં આવે છે. આ સિવાય જો કોઈનું અકાળે અવસાન થયું હોય તો તેનું શ્રાદ્ધ ચતુર્દશી તિથિ પર કરવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે, એવું માનવામાં આવે છે કે પિતાનું શ્રાદ્ધ અષ્ટમી અને માતાનું શ્રાદ્ધ નવમી તિથિ પર કરવામાં આવે છે.

1. MS Dhoni attended DAV Jawahar Vidya Mandir in Ranchi. Played badminton & basketball too. He was goalkeeper & once his school coach KR Banerjee asked him if he would like to keep wickets for the cricket team. MS agreed & that’s how his cricketing journey began #MSDhoni

2. MS Dhoni made a name for himself & was selected in Bihar U-19 team for Cooch Behar Trophy in 1998-99. In the tournament, Dhoni scored 185 runs in 5 matches at an avg of 37 with 1 fifty! The next year was his last chance of getting in the India U-19 team!

3. MS Dhoni scored 488 runs in 9 matches in the 1999/2000 Cooch Behar Trophy which included 4 fifties!He scored 84 in the final against Punjab. He was hoping to make it in the India U-19 side for the World Cup in Sri Lanka. It was so close, yet so far for MSD

4. For the wicket-keeper spot in the squad it was a three-way race between Ajay Ratra, MS Dhoni and Amit Deshpande from Vidarbha. MSD was the aggressive of the three but didn’t score much in the CK Nayudu Trophy.

5. MS Dhoni made his List A & FC debut v Assam at Jamshedpur in 2000. On his FC debut, MSD’s first victim as a ‘keeper was Parag Das who was stumped. 19 years later, MSD caught Parag Das’ son Riyan Parag in the IPL game in Jaipur!

6. Before Dhoni played for Bihar, he represented Central Coal Limited. MSD scored a double hundred in school match & put 378* with Shabir Hussain. He was picked in CCL under sports quota. MSD would get monthly stipend of 2K + 200 extra (for being a match-winning player)

7. Dhoni scored his first FC century at the Eden Gardens against formidable Bengal. MSD scored 195 runs in 4 Ranji Trophy games in 2000/01 season. He was picked in the East Zone side for the Duleep Trophy game v South Zone in Agartala. MSD came to know about this news very late.

8. With just 20 hours to go for the game, MSD needed to go from Ranchi to Agartala. MSD couldn’t reach on time & had to miss the game. He went with the team to Pune where MSD first saw Sachin Tendulkar–one of his idols. Sachin even asked MSD for water during the drinks break

9. Dhoni moved to Kharagpur as a train ticket examiner.He was part of the South Eastern Railways team. In 2002, MSD went for selection of the Railways team.The selectors weren’t impressed with his batting or ‘keeping skills.

10. Dhoni also played tennis ball cricket for Durga Sporting. He learnt helicopter shot (called ‘thappad’ shot) from his childhood friend Santosh Lal. MSD was fond of Santosh’s aggressive batting style. Unfortunately Santosh succumbed to pancreatitis & died in 2013.

11. Talent Resource Development Wing was an initiative by the BCCI to fast-tack talent around India. Dhoni was discovered by TRD Officer Prakash Poddar (former Bengal skipper) & his report was sent to the National Cricket Academy.The year 2004 was the turning point in MSD’s life

12. Dhoni hit his 1st List A ton v Assam (128*) & hit 114 v CZ in the Deodhar Trophy 2004. His consistent performances earned him a place in the India A team on the tour of Kenya and Zimbabwe. Dhoni hit 2 tons v Pakistan A in the quadrangular series & was Player of the Tournament

13. In 2004, Dhoni was part of the Indian side which took part in the Hong Kong Super Sixes. His Indian teammates – Pravin Amre, Subroto Banerjee, Iqbal Siddiqui, Nikhil Chopra, Debasis Mohanty #MSDhoni

14. Dhoni was included in the Board President XI side v the visiting South Africa at Jaipur. MSD scored 39 in a 3-day game. In Ranji Trophy 2004/05, he scored 48 v J&K, (97, 6*) v Kerala, (128 & 9) v Orissa. His name was announced in the Indian team for the Bangladesh ODI series

15. On December 23, 2004, MS Dhoni became India’s 157th ODI cricketer. He made his debut against Bangladesh in Chittagong. He was run-out of the very first delivery in international cricket. MS Dhoni scored 12 & 7* in the next two ODIs. 3 ODIs, 19 runs

16. Before MSD made his India debut he was struggling to find sponsor for his cricket kit. His friend Paramjit Singh helped him get a sponsor. In 2004,in a Inter-Railway Cricket tournament in Nagpur,MSD had a great tournament. His name had created a buzz in the cricketing circles

17. #MSDhoni hit 148 off 56 & 124 off 48 in the tournament. When a photographer asked him to pose Dhoni said: “Mera photo paper mein aaye na aaye, iss bat ka zarur aana chahiye.” Dhoni wanted to make sure his bat logo was clicked by the photographer

18. In 2005, Dhoni was part of the India Seniors team led by Sourav Ganguly in the Challenger Trophy. In the game v India B, Seniors needed 276 to win. Dhoni scored 102*(96)–10 fours & 4 sixes–opening the innings

19. Dhoni failed in his 4th ODI, scoring just 3 v Pakistan at Kochi. In the four ODIs he batted low down the order. Ganguly had seen MSD’s fearless strokeplay in the Challenger Trophy at the top of the order. Ganguly decided to promote MSD at No.3 in Visakhapatnam

20. MS Dhoni scored 148 in his 5th ODI batting at No.3. #MSDhoni  became the second Indian wicket-keeper to hit a ton in ODIs. The first one–Rahul Dravid — was the non-striker when Dhoni completed the milestone

21. In 2005, Dhoni was part of the Bradman XI in Bradman T20 Cup. He opened with Dean Jones  v KSCA XI. In the next game v Chemplast Recreation Club he scored 91*(61) opening the innings as Bradman XI chased 133!

22. In the ODI series v SL, Dhoni scored 183* in Jaipur which included 15 fours & 10 sixes.This is still the highest individual score by ‘keeper in ODIs. Dhoni scored 346 runs in 5 inns & was named the Player of the Tournament-his 1st in international cricket #MSDhoni

23. MS Dhoni became India’s 251st Test cricketer when he made his debut v Sri Lanka at the Chepauk in 2005. In 2006, playing only his 5th Test, Dhoni scored 148 v Pakistan in Faisalabad. He scored 148 in his 5th ODI v Pakistan as well!

24. India lost 4-0 in ODI series v SA, lost the Test series 2-1 and won the one-off T20 match. In 2007, India were knocked out of the 50-over WC with Dhoni getting out on ducks v Ban & SL. A mob of angry fans attacked his new house. But soon there was going to be a big change

25. After the senior players decided to take rest, a young team was selected to go to the World T20 in South Africa. MS Dhoni was chosen the captain of this young side. India won the WT20 & soon things changed for the better #MSDhoni

26. During the 2008 IPL auction, MS Dhoni was picked by @ChennaiIPL for USD $1.5 million. CSK had in fact kept 1.1 mn USD for MSD but were okay to pay till 1.8 mn USD. This was the highest amount bid for any cricketer in the 2008 IPL auction

27. India won the first ever tri-series in Australia under MS Dhoni. Soon Dhoni became the captain in all three formats. India became the World No.1 in Test cricket in 2009 when they beat Sri Lanka at the CCI. This was a pinnacle of glory for Team India #MSDhoni

28. During the CCI Test, MSD spotted his old Railways coach. MSD went upto him & asked the coach if there was any problem in his game.The coach had no answers & he passed the buck to the selectors. MSD was rejected by the Railways

29. MS Dhoni as a bowler: His only international wicket: Travis Dowlin Dismissed Wriddhiman Saha in the Challenger Trophy 2009 in Nagpur Kevin Pietersen (Lord’s 2011) & Mahela Jayawardene (CT 2013) were given out off MSD’s bowling but the decisions were overturned!

30. Led Chennai Super Kings to the Playoffs every single IPL season.

CSK won the titles in 2010, 2011 and 2018

Played under Suresh Raina in only ONE game for CSK v Yorkshire in Champions League 2012 at Durban

ચાતુર્માસની પરાકાષ્ઠા એવો ધર્મમય શ્રાવણ મહિનો ચાલી રહ્યો છે. હિન્દુઓ માટે આ મહિનો ખૂબ જ મહત્વનો અને પવિત્ર ગણાય છે.આ મહિનામાં કરેલા ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો, પૂજાપાઠ , વ્રતો અને ઉપવાસ ઉત્તમ ફળ આપે છે .ચાલો આપણે આ મહિના વિશે થોડું વધુ જાણીએ.

શ્રાવણ એટલે શું?

મૂળ તો શ્રવણ નક્ષત્ર પરથી આ માસનુ નામ શ્રાવણ રાખવામાં આવ્યું છે શ્રવણનો અર્થ થાય છે સાંભળવું તે. આ મહિનામાં કથા, ભજન.મંત્રો.શ્લોક ઇત્યાદિ સાંભળવાનો ખૂબ મહિમા છે.હાલમાં લોકડાઉનને કારણે મંદિરો બંધ છે ત્યારે ઘરે બેસીને આ ધાર્મિક વાતો સાંભળવાનો ખૂબ સુંદર અવસર છે.

કથાશ્રવણ નાના બાળકોથી લઈ વૃદ્ધો પણ સારી રીતે કરી શકે છે આ એક એવી પ્રક્રિયા છે જેમાં ઓછી શક્તિની જરૂર પડે છે પૂજા પાઠ કરવા યજ્ઞ કાર્ય કરવા, જાત્રાઓ કરવી કઠિન કાર્ય છે. અતિશય વૃદ્ધો, બાળકો, અશક્ત અને વિકલાંગો આ કાર્યો સરળતાથી કરી શકતા નથી ત્યારે કથા શ્રવણ કરવું કે પ્રાર્થના અને ભજનો સાંભળવા દરેક પ્રકારના મનુષ્યો માટે સરળ અને સહજ છ્ે.આ ક્રિયામાં અન્ય ક્રિયાઓ કરતા ખર્ચ પણ ઓછો આવે છે. આ પૃથ્વી પર કંઈ પણ ન હતું અને પૃથ્વી પણ ન હતી ત્યારે પણ અવકાશ તો હતું જ .આ અવકાશની એક તન્માત્રા એટલે ધ્વનિ. ધ્વનિ જેને આપણે બ્રહ્માનાદ તરીકે પણ ઓળખી શકીએ એ અમર છે.પૃથ્વીનો પ્રલય થયા પછી ધરતી અને તેની તન્માત્રા સુગંધ, જળ અને તેની તન્માત્રા રસ.વાયુ અને તેની તન્માત્રા સુગંધ તેમજ અગ્નિ અને તેની તન્માત્રા રૂપ આ દરેક નો નાશ થશે પરંતુ અવકાશ અને ધ્વનિનો નાશ કદી નહીં થાય. સૃષ્ટિની શરૂઆતમાં આપણા ઋષિમુનિઓએ આ અવકાશની અમર વાણી સાંભળી અને તેમાંથી જ્ઞાનના ભંડાર રૂપે ચાર વેદો ઉત્પન્ન થયા. એટલે્ જ તો આ વેદો શ્રુતિ તરીકે પણ ઓળખાય છે. શ્રુતિ એટલે સાંભળીને પ્રાપ્ત કરેલું જ્ઞાન. પહેલાના સમયમાં વિદ્યાર્થીઓને બોલીને અને સંભળાવીને જ જ્ઞાન અપાતું હતું

એ સમયે પ્રિન્ટિંગ ની શોધ નહોતી થઈ. વિદ્યાર્થીઓ સાંભળીને અને પછી તેમનું ફરી ફરી રટણ કરીને દરેક પાઠ યાદ રાખતા હતા. અત્યારે જેમ યંત્રનો વિકાસ થયો છે તેમ વેદકાળમાં મંત્રોનો વિકાસ થયો હતો. હાલમાં લોકડાઉન દરમિયાન તમે રામાયણ અને મહાભારત સીરીયલ જોઈ હશે તો ખ્યાલ આવશે કે અર્જુન, રામ અને લક્ષ્મણ જેવા મહારથીઓ પરમ શક્તિને મંત્ર સંભળાવીને વિવિધ બાણ રૂપી શક્તિઓ પ્રાપ્ત કરતા હતા. શ્રવણનો મહિમા ખરેખર અનેરો છે. અભિમન્યુએ માતાની કૂખમાં જ શ્રવણ કરીને યુદ્ધ કળા શીખી હતી. આ શ્રવણ કરવાનો લાભ લોકડાઉન વખતે આજના બાળકો એ પણ ભરપૂર લીધો. રામાયણમાં લવ-કુશ પેલુ ગીત ગાય છે કે ’હમ કથા સુના એ રામ કી…’ આ આખું ગીત પાંચ વર્ષના છોકરાઓને મોઢે થઈ ગયું હતું.

તેમના મુખેથી આ સમયમાં આવા ગીતો સાંભળીને માતા પિતા અને દાદા દાદીઓ પણ હરખાવા લાગ્યા હતા. ઘણા બાળકોને ’યદા યદા હી ધર્મસ્ય …’ વાળો શ્લોક પણ યાદ રહી ગયો હતો અને ખુશીથી ગાતા હતા. સાંભળવાની અને બોલવાની પ્રથામાં વિદ્યાર્થીઓએ રસ લેવો પડે છે ,મહેનત કરવી પડે છે ,અભ્યાસ કરવો પડે છે .આ પ્રથામાં કોઈ નક્લ ચાલતી નથી જાત મહેનત જિંદાબાદ હોય છે આમ થવાથી ઉત્તમ વિદ્યાર્થીઓ અને આદર્શ નાગરિક નું નિર્માણ થાય છે.

ઈશ્ર્વરનો સાદ સાંભળવા માટેનો શ્રેષ્ઠ સમય

શ્રાવણ માસ એટલે ભગવાન અને તેમણે રચેલી કુદરતને નજીકથી સાંભળવાનો ઉત્તમ અવસર. આ મહિનામાં સાંભળવા મળતો વરસાદ નો અવાજ કાનને પુલકિત કરી મૂકે છે. વાદળાઓનો ગડગડાટ અને પવનના સૂસવાટા ઉપરાત ઝાડના પાંદડાનું સંગીત મનને ભાવવિભોર કરી મૂકે છે. નદીઓનો નિર્મળ અવાજ અને દરિયાના મોજાનો ધ્વનિ સાંભળવા બધી પ્રવૃત્તિઓ બાજુ પર મુકી દઈ, આંખ બંધ કરી રાખજો. જાણે બ્રહ્મ નાદ સંભળાતો હોય કેવી અનુભૂતિ થયા વગર નહીં રહે.કથા શ્રવણનો પણ આ જ મહિમા છે આ સમયે જે ગાદી પર બેસીને ધર્મગુરુઓ પ્રવચન સંભળાવતા હોય છે એ એને વ્યાસપીઠ કહેવાય છે .વ્યાસ આપણા શાસ્ત્રોમાં ભગવાન સ્વરૂપ છે વિષ્ણુના ૨૪ અવતાર માં એક એવા વ્યાસના સ્થાન પરથી જે પવિત્ર વાણી સાંભળીએ એ ઈશ્વરની વાણી ગણાય. આ ગાદી પર બેઠેલી વ્યક્તિ કેવી છે તેની ચર્ચા કરવી નહીં. માત્ર અહીં થી અપાતા શાસ્ત્રોકત જ્ઞાનને જ ગ્રહણ કરવુ જોઈએ.

એમાં જરૂર તમને ઈશ્વરનો સાદએ સંભળાશે .આ કોરોનાના સમયમા મંદિર કે સભામંડપમાં કથાવાર્તા નહીં. સાંભળી શકાય. આવા સંજોગોમાં ઘરે બેસીને ટી.વી.ના માધ્યમ દ્વારા શ્રવણ-મનન અને તે પ્રમાણે વર્તન કરીને તમે ઈશ્વરની નજીક જઈ શકો છો .

નેતાઓના ઠાલા વચનો -પ્રવચનો અને ટીવી એન્કરોના બુમ બરાડા બાકીના ૧૧ મહિના માટે અનામત રાખી ને આ મહિને ઈશ્ર્વર સાથે વાર્તાલાપ કરવાની સુંદર તક ઝડપી લેજો તમારે દુ:ખ, અસંતોષ અને ચિંતા સિવાય બીજું કશું જ ગુમાવવાનું નથી. નાના બાળકને માતાનો અવાજ સાંભળીને ખૂબ જ ખુશી થાય છે આ જ રીતે ભક્તને જો ભગવાન નો અવાજ સાંભળવા મળે એથી વિશેષ શું હોઈ શકે? ભગવાન નો અવાજ સાંભળવા માટે તેમ જ કુદરતનો સાદ સાંભળવા માટે આ શ્રેષ્ઠ સમય છે.

શ્રેષ્ઠ મહિનો છે. એટલું જ નહીં આ મહિનામાં વરસાદમાં બહાર નીકળવા કરતાં ઘરે ધ્યાન ધરીને બેસો. મેટિડેશન શીખો તો આંર્તનાદ અર્થાત અંતરાત્માનો અવાજ સંભાળાવાની પણ પૂરી શક્યતા છે.