ભારત-રશિયા વચ્ચે વેપન્સ ડીલનું 10 કરોડ ડોલરનું પેમેન્ટ બ્લોક

અમેરિકાના આર્થિક પ્રતિબંધોને કારણે ભારતના રશિયા સાથેના ડિફેન્સ બિઝનેસને મોટો ફટકો પડ્યો છે. હથિયારો અને ડિફેન્સ ઇક્વિપમેન્ટ્સનં બે અબજ ડોલરનું પેમેન્ટ અટવાઈ ગયું છે. જેમાં લીઝ્ડ ન્યુક્લિયર સબસબમરિન INS ચક્રના રિપેરિંગ સહિતના મહત્ત્વનાં પ્રોજેક્ટ્સનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, અમેરિકાના પ્રતિબંધને કારણે આ શક્ય નહીં હોવાથી એપ્રિલ મહિનાથી પેમેન્ટ અટવાઈ ગયું છે. એપ્રિલમાં અમેરિકાના પ્રતિબંધ પછી એક મહિના કરતાં પણ ઓછા સમયમાં 10 કરોડ ડોલરનું પેમેન્ટ બ્લોક કરી દેવાયું હતું. હાલ બે અબજ ડોલરના પેમેન્ટ અંગે અનિશ્ચિતતા ઊભી થઈ છે.

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ઘણા રાઉન્ડની વાટાઘાટ પછી સમસ્યાનું એક માત્ર સમાધાન રૂપી-રૂબલ ટ્રાન્સફર છે. અત્યાર સુધી ભારત અને રશિયાના ડિફેન્સ કરારમાં પેમેન્ટ અમેરિકન ડોલર્સમાં કરવામાં આવે છે. અમેરિકાના પ્રતિબંધને કારણે અટવાયેલા રશિયા સાથેના સંરક્ષણ સોદાને પાર પાડવા રૂપી-રૂબલ ટ્રાન્સફરનો નિર્ણય લેવાયો છે. બેન્કો દ્વારા પેમેન્ટ કરવાનું મુશ્કેલ જણાઈ રહ્યું હોવાથી બંને પક્ષ કરન્સીના એક માત્ર વિકલ્પનો ઉપયોગ કરવા સક્રિય છે. બંને દેશને નાણાં ટ્રાન્સફર કરવા માટે બેન્ક શોધવામાં મુશ્કેલી નડી રહી છે. કારણ કે જે બેન્ક આ ટ્રાન્ઝેક્શન કરશે તેની પર અમેરિકાના પ્રતિબંધનું જોખમ રહેશે.

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ભારત તરફથી જે બેન્કોના નામ ચર્ચાઈ રહ્યા છે તેમાં વિજયા બેન્ક અને ઇન્ડિયન બેન્કનો સમાવેશ થાય છે. રશિયા તરફથી ભારતમાં તેની સૌથી મોટી બેન્કિંગ એન્ટિટી Sberબેન્કે ચર્ચામાં ભાગ લીધો હતો. જોકે, રશિયાની બેન્કે પેમેન્ટ માટે કોઈ બાંહેધરી આપી નથી. હજુ આ બાબતે નિર્ણય લેવાનો બાકી છે, પણ સમગ્ર કવાયત એવી બેન્કો દ્વારા ટ્રાન્ઝેક્શન પાર પાડવાની છે જેને અમેરિકાના પ્રતિબંધોની ઓછામાં ઓછી અસર થાય.

અન્ય વિકલ્પોમાં રશિયાની પ્રતિબંધ નહીં ધરાવતી એન્ટિટીને પેમેન્ટ કરવાનો છે. એક ટોચના અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “આ વિકલ્પ માટેની વિચારણા પડતી મૂકવામાં આવી હતી. કારણ કે તેને લીધે ઘણી કાયદાકીય અને ઓડિટની સમસ્યા ઊભી થવાની શક્યતા હતી. ખાસ કરીને ડિફેન્સ સોદાની ઝીણવટથી ચકાસણી થાય છે.

એપ્રિલમાં અમેરિકાના નવા નોટિફિકેશન્સમાં રશિયાની રોસોબોરોનેક્સપોર્ટના નામનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉપરાંત, ભારતીય બેન્કોને રશિયાની ડિફેન્સ કંપનીઓની તમામ લાઇન્સ ઓફ ક્રેડિટ (LoCs) ફ્રીઝ કરવા દબાણ વધારવામાં આવ્યું હતું. તેને લીધે તમામ સોદા અટવાઈ ગયા હતા.