હોસ્પિટલ્સ સેવાઓ પર GST દર અલગ-અલગ, તો બિલ કેમ એક? દર્દીઓની મોટી રકમ બચી શકે

શું શું તકલીફો થાય છે હોસ્પિટલ્સના બિલ્સમાં

• હોસ્પિટલનાં બિલ્સમાં દવાઓના અને હોસ્પિટલના વિવિધ ચાર્જિસ સામેલ હોય
• હોસ્પિટલ જે સર્વિસિસ આપે છે તેના પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી
• દવાઓ અને અન્ય વપરાશની આઇટમ પર GST લાગે
• કોસ્ટમેટિક સર્જરી અને હેર ટ્રાન્સપ્લાન્ટને બાદ કરતાં અન્ય હેલ્થકેર સર્વિસિસને GSTમાંથી બાકાત
• ઇમ્પ્લાન્ટ અને આર્ટિફિશિયલ લિમ્બસ ટેક્સેબલ

દેશભરમાં GST લાગૂ થયા બાદ સૌથી મોટી માથાકૂટ જો ક્યાંય થતી હોય તો એ હોસ્પિટલ્સના મેડીકલ બિલ્સમાં થાય છે. હોસ્પિટલ્સ દ્વારા દર્દીઓ કે તેમના સગાવ્હાલાઓને આપવામાં આવતા બિલ્સમાં બધી જ બાબતો સમાવી લેવામાં આવે છે જેના કારણે ઘણી બધી ટેકનિકલ ક્ષતિઓ સપાટી પર આવી હતી. હોસ્પિટલ્સ દવાઓની રકમ, હોસ્પિટલ્સની જુદી જુદી સર્વિસીઝની રકમ, ડોક્ટર્સના વિઝીટ ચાર્જિસ વગેરેનું એક કોમન બિલ જીએસટી લાગૂ કરીને આપી દેતી હોવાથી ગ્રાહકોને બિલની રકમમાં અન્યાય થતો હોવાની ફરીયાદો દેશવ્યાપી સ્તરે ઉઠી હતી. પરીણામે જીએસટી કાઉન્સિલે આમાં સુધારો કરવાનું મન બનાવ્યું હોવાનું જાણવા મળે છે.

હોસ્પિટલોએ દવાઓના અને હોસ્પિટલની સર્વિસિસનાં અલગ અલગ બિલ આપવાં જોઈએ. આનાથી, ગ્રાહકોને પણ ખર્ચ અંગે પારદર્શક માહિતી મળશે. એવી વ્યવસ્થા ગોઠવવા અંગેની સૂચનાઓ જારી કરાશે એમ જીએસટી કાઉન્સિલના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું.

GST કાઉન્સિલની આગામી બેઠકમાં દર્દીઓનાં હોસ્પિટલનાં બિલ્સને અનબન્ડલિંગ કરવાની દરખાસ્ત પર વિચારણા થશે અને જો તેને મંજૂરી મળશે તો ગ્રાહકો માટે મેડિકલ બિલ્સમાં જેની તાતી જરૂર છે તેવી પારદર્શકતા લાવવામાં મદદ મળશે. 2017ના જુલાઈથી લાગુ થયેલા ગૂડ્ઝ એન્ડ સર્વિસિસ ટેક્સ (GST) હેઠળ નવા ટેક્સ કાયદાનો નિર્ણય લેવાની સર્વોચ્ચ સત્તા આ કાઉન્સિલ પાસે છે અને તેના દ્વારા જ આ દરખાસ્ત અંગે અંતિમ નિર્ણય લેવામાં આવશે.

સામાન્ય રીતે, હોસ્પિટલનાં બિલ્સમાં દવાઓના અને હોસ્પિટલના વિવિધ ચાર્જિસ સામેલ હોય છે. હોસ્પિટલ જે સર્વિસિસ આપે છે તેના પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી જ્યારે દવાઓ અને અન્ય વપરાશની આઇટમ પર GST લાગે છે. કોસ્ટમેટિક સર્જરી અને હેર ટ્રાન્સપ્લાન્ટને બાદ કરતાં અન્ય હેલ્થકેર સર્વિસિસને GSTમાંથી બાકાત રાખવામાં આવી છે. ઇમ્પ્લાન્ટ અને આર્ટિફિશિયલ લિમ્બસ ટેક્સેબલ છે.

ટેક્સ અધિકારીઓને એવી ચિંતા છે કે, દર્દીઓ પાસેથી દવાઓ પર લાગતો GST ચાર્જ કરીને પૈસા લઈ તો લેવામાં આવે છે પરંતુ આ ટેક્સની રકમ સરકારી તિજોરી સુધી પહોંચતી નથી કારણ કે, હોસ્પિટલો દવાઓના અને હોસ્પિટલના ચાર્જિસનાં તમામ બિલને બન્ડલિંગ કરી દે છે.

હોસ્પિટલે MRP (મહત્તમ વેચાણ કિંમત) કરતાં ઓછી કિંમતે દવા મેળવી હોવા છતાં તે દર્દીઓ પાસેથી ફુલ MRP વસૂલતી હોવાના અનેક કિસ્સા ટેક્સ અધિકારીઓની સામે આવ્યા છે. અધિકારીઓએ મુંબઈ સહિતનાં કેટલાંક મોટાં શહેરોની અગ્રણી હોસ્પિટલ્સની મુલાકાત લીધી હતી અને હોસ્પિટલ ચેઇન્સ દ્વારા જે પ્રક્રિયાનું પાલન કરવામાં આવે છે તેની વિગતો મેળવી હતી.

જો બિલ્સ અનબન્ડલ થઈ જશે તો જે હોસ્પિટલે રજિસ્ટ્રેશન નહીં કરાવ્યું હોય તેણે હવે GSTનું રજિસ્ટ્રેશન કરાવવું પડશે અને ટેક્સ ઉઘરાવીને સરકારમાં જમા પણ કરાવવો પડશે.

કેટલાક હેલ્થકેર પ્રોવાઇડર્સ હેલ્થકેર સર્વિસિસ પર પાંચ ટકા GSTની માંગણી કરી રહ્યા છે કારણ કે તેમણે પણ હોસ્પિટલ દ્વારા જે સર્વિસિસ અને ગૂડ્ઝ લેવામાં આવે છે તેના પર ટેક્સ ચૂકવવો પડશે અને તેમને ઈનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મળતી નથી. ટેક્સ નિષ્ણાતો જણાવે છે કે, ગૂડ્ઝનો સપ્લાય ઓફર થતી સર્વિસ સાથે સંકળાયેલો છે અને તે કમ્પોઝિટ સપ્લાયની કેટેગરીમાં આવે છે.