MBBS સ્ટડી માટે જર્મની 2030 સુધીમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓનું પોપ્યુલર ડેસ્ટિનેશન બની ચૂક્યું હશે

Jayesh Brahmbhatt 98253 44944

યુરોપિયન યુનિયનમાં સમાવિષ્ટ અનેક દેશોમાં જર્મનીની મેડિકલ ડિગ્રીઓને પણ માન્યતા આપવામાં આવે છે, ખાસ કરીને સ્વીડન અને આયર્લેન્ડ જેવા દેશોમાં જર્મનીની મેડીકલ ડિગ્રીધારકો સીધી પ્રેક્ટિસ કરી શકે છે, સ્વીડન, આયર્લેન્ડ અને જર્મની ત્રણેય દેશોમાં 2030 સુધીમાં ડોક્ટરોની ઘટ 10 લાખ સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે.

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ સસ્તા મેડીકલ એજ્યુકેશન માટે પરંપરાગત રીતે, પૂર્વી યુરોપ, રશિયા અને મધ્ય પૂર્વીય દેશોમાં જતા આવ્યા છે. જો કે, જર્મની વધુને વધુ મજબૂત વિકલ્પ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે અને 2030 સુધીમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓમાં મેડીકલ એજ્યુકેશન માટે જર્મની ફેવરીટ ડેસ્ટિનેશન બની ચૂક્યું હશે. જર્મની એટલા માટે ફેવરીટ બની રહ્યું છે કેમકે જર્મની ટ્યુશન ફી-મુક્ત છે અથવા ઓછા ખર્ચે શિક્ષણ મેડીકલ એજ્યુકેશન, ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળી ક્લિનિકલ તાલીમ અને તેની તબીબી ડિગ્રીઓને વૈશ્વિક સ્તરે માન્યતા પ્રદાન છે.

વધુમાં, જર્મની લાંબા સમયથી ભારતીય એન્જિનિયરિંગ વિદ્યાર્થીઓમાં એક લોકપ્રિય સ્થળ રહ્યું છે, જે વિદેશમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા માંગતા લોકો માટે તેની આકર્ષણમાં વધારો કરે છે.

જર્મની વીઝા પોલિસી

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ માટે વિઝા નીતિ

એવી છે કે જર્મનીના સ્ટુડન્ટ વીઝા એપ્લિકેશનથી વીઝા પ્રાપ્તિ સુધી 90 દિવસથી વધુ સમય નીકળી શકે છે. જર્મનીમાં અભ્યાસ કરવાની યોજના ધરાવતા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને ટાઇપ D રાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થી વિઝાની જરૂર પડે છે. અરજી પ્રક્રિયામાં મહત્વપૂર્ણ આવશ્યકતાઓ શામેલ છે: શૈક્ષણિક દસ્તાવેજો ચકાસવા માટે APS પ્રમાણપત્ર (શૈક્ષણિક સિદ્ધીઓનું મૂલ્યાંકન પ્રમાણપત્ર) સબમિટ કરવું, €11,904 પાઉન્ડ પ્રતિ વર્ષ (આશરે રૂ. 12 લાખ) સાથે બ્લોક કરેલા ખાતા દ્વારા નાણાકીય સંસાધનોના પુરાવા અને ફરજિયાત આરોગ્ય વીમા કવરેજ.

૧ જુલાઈ, ૨૦૨૫થી, વિઝા રિજેક્શન સામે અનૌપચારિક અપીલ દાખલ કરવાનો અગાઉનો વિકલ્પ બંધ કરવામાં આવ્યો છે.

જે અરજદારોના વિઝા નકારવામાં આવ્યા છે તેમણે ૭૫ પાઉન્ડની ફી ચૂકવીને ફરીથી અરજી કરવી પડશે અથવા જર્મન કોર્ટ દ્વારા ઔપચારિક અપીલ કરવી પડશે.

વિલંબ અટકાવવા માટે, વિદ્યાર્થીઓને સલાહ આપવામાં આવે છે કે તેઓ કોન્સ્યુલર સર્વિસીસ પોર્ટલ દ્વારા તેમની મુસાફરીની તારીખના ૩ થી ૪ મહિના પહેલા અરજી કરે, ખાતરી કરે કે પ્રવેશપત્રો અને હેતુનું વિગતવાર નિવેદન જેવા બધા દસ્તાવેજો પૂર્ણ છે.

તબીબી અભ્યાસક્રમો અને માંગમાં વિશેષતાઓ

જર્મનીની મેડીકલ ગ્રેજ્યુએશન ડિગ્રીને સ્ટેટેક્સામેન કહેવામાં આવે છે. સ્ટેટેક્સામેન (મેડીકલ ગ્રેજ્યુએશન) એ છ વર્ષનો કાર્યક્રમ છે જે જર્મન ભાષામાં હાથ ધરવામાં આવે છે, જેમાં ભાષામાં ઓછામાં ઓછી C1-લેવલની નિપુણતા જરૂરી છે. અભ્યાસક્રમ યુનિવર્સિટી-સંલગ્ન હોસ્પિટલોમાં ક્લિનિકલ એક્સપોઝર સાથે સખત શૈક્ષણિક અભ્યાસને જોડે છે.

આંતરિક દવા, સર્જરી, મનોચિકિત્સા, એનેસ્થેસિયોલોજી અને વૃદ્ધાવસ્થા જેવા સ્પેશ્યલાઇઝેશનની ખાસ ડિમાંડ છે. આ માંગ વસ્તી વિષયક વલણો સાથે સુસંગત છે, કારણ કે એવું અનુમાન છે કે 2030 સુધીમાં પ્રત્યેક 4 માંથી 1 જર્મન નાગરીક 65 વર્ષથી વધુ ઉંમરનો હશે. જર્મનીના ફેડરલ સ્ટેટિસ્ટિકલ ઓફિસ – સ્ટેટિસ્ટિસ બુન્ડેસેમ્ટ અનુસાર, OECD દેશોમાં 400,000 થી વધુ ડોકટરોની અછત વર્તાતી હશે.

વિદ્યાર્થીઓએ મંજૂરી મેળવવા માટે Ärztliche Prüfung પાસ કરવું આવશ્યક છે, જે તેમને દવા પ્રેક્ટિસ કરવા માટે લાઇસન્સ આપે છે. ત્યારબાદ તેઓ Facharzt સ્પેશિયલાઇઝેશનને અનુસરી શકે છે, જેના માટે વધારાના 5 થી 6 વર્ષ જરૂરી છે.

અરજી માટે શ્રેષ્ઠ સમયરેખા

મે 2026 માં ધોરણ 12 પૂર્ણ કરનારા વિદ્યાર્થીઓએ સમય બગાડવાનું ટાળીને તાત્કાલિક તૈયારી શરૂ કરવી જોઈએ. ઓક્ટોબર 2026 સુધીમાં ઓછામાં ઓછી B1 પ્રાવીણ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે APS પ્રમાણપત્ર મેળવવું અને સઘન જર્મન ભાષા તાલીમ લેવી શામેલ છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓ માટે પાયાના અભ્યાસક્રમ, સ્ટુડિયનકોલેગ માટે અરજીઓ જૂન અથવા જુલાઈ 2026 સુધીમાં સબમિટ કરવી જોઈએ.

વિદ્યાર્થી નોંધણીનો ટ્રેન્ડ

જર્મનીમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્ટુડન્ટ રજિસ્ટ્રેશનમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે, જેમાં સૌથી વધુ સંખ્યા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની છે. DAAD અને જર્મન દૂતાવાસના ડેટા અનુસાર, 2023/24 વિન્ટર સત્રમાં 49,483 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ નોંધાયા હતા, જે 2025 સુધીમાં 60,000 ને વટાવી જવાનો અંદાજ છે. 2020/21માં જર્મની જનારા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા 28,905 હતી જેમાં 4 જ વર્ષમાં 71%નો વધારો થઇ ચૂક્યો છે.

ઓક્ટોબર 2025ના એક અંદાજ મુજબ કમસેકમ 2,000 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ હાલમાં જર્મનીમાં મેડીકલ એજ્યુકેશન, સ્ટેટસેક્સામેન મેડિકલ પ્રોગ્રામનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે.

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓમાં લોકપ્રિય યુનિવર્સિટીઓ

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ ટેકનિકલ યુનિવર્સિટી ઓફ મ્યુનિક (TUM), RWTH આચેન, લુડવિગ મેક્સિમિલિયન યુનિવર્સિટી (LMU) મ્યુનિક, હમ્બોલ્ટ યુનિવર્સિટી ઓફ બર્લિન અને યુનિવર્સિટી ઓફ બોન જેવી પ્રતિષ્ઠિત જર્મન યુનિવર્સિટીઓમાં કેન્દ્રિત છે. આ યુનિવર્સિટીઓ QS વર્લ્ડ રેન્કિંગ્સ 2025માં મોખરાંનું સ્થાન ધરાવે છે અને તેમની વર્લ્ડ રેપ્યુટેશન, મજબૂત સંશોધન વાતાવરણ અને ઓછી અથવા ઝીરો ટ્યુશન ફી સાથે વિદ્યાર્થીઓને આકર્ષે છે.

ડ્યુઇસબર્ગ-એસેન યુનિવર્સિટી તેના સસ્તા શિક્ષણ અને એન્જિનિયરિંગ અને આરોગ્ય વિજ્ઞાનમાં સંશોધન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને કારણે પણ લોકપ્રિયતા મેળવી રહી છે.

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓમાં એન્જિનિયરિંગનું પ્રભુત્વ ચાલુ રહે છે, પરંતુ મેડિકલ અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓ ઘણીવાર બર્લિનમાં ચેરિટે અને હાઇડલબર્ગ યુનિવર્સિટી હોસ્પિટલ જેવી ટોચની હોસ્પિટલો સાથે જોડાયેલી સંસ્થાઓ પસંદ કરે છે.

જર્મનીમાં મેડીકલ અભ્યાસનો ખર્ચ

ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ અને વાલીઓ અભ્યાસ માટે જર્મની એટલા માટે પસંદ કરે છે કેમકે જર્મનીની દરેક સરકારી કોલેજો, યુનિવર્સિટીઓમાં અભ્યાસ માટે કોઇપણ પ્રકારની ટ્યુશન ફી લેવાતી નથી. મોટાભાગની જાહેર યુનિવર્સિટીઓ ટ્યુશન ફી વસૂલતી નથી, પરંતુ વહીવટી ખર્ચ અને જાહેર પરિવહનને આવરી લેતા પ્રતિ સેમેસ્ટર 100થી 350 યુરોની વચ્ચે ખર્ચ થઇ શકે છે. જોકે, બેડેન-વુર્ટેમબર્ગમાં, બિન-EU વિદ્યાર્થીઓએ પ્રતિ સેમેસ્ટર 1,500 યુરો (વાર્ષિક 3,000 યુરો) ચૂકવવા પડે છે. અપવાદોમાં TUMનો સમાવેશ થાય છે, જે બિન-EU વિદ્યાર્થીઓ માટે પ્રતિ સેમેસ્ટર 2,000થી 6,000 યુરોની વચ્ચે ચાર્જ કરે છે.

માસિક જીવન ખર્ચ 850 અને 1,200 યુરો (રૂ. 85,000 થી રૂ. 1,26,000)ની વચ્ચે હોય છે, જેમાં ભાડું (300–700 યુરો), ખોરાક (150–200 યુરો), આરોગ્ય વીમો (110–200 યુરો), પરિવહન (25–200 યુરો, ઘણીવાર સેમેસ્ટર ફીમાં શામેલ હોય છે), અને અન્ય ખર્ચાઓનો સમાવેશ થાય છે. રહેવાનો ખર્ચ અલગ અલગ હોય છે, મ્યુનિકમાં માસિક €1,000 થી €1,500 ખર્ચ થાય છે, જ્યારે લીપઝિગમાં €750 થી €1,100 વધુ સસ્તું છે.

વિદ્યાર્થીઓએ વિઝા આવશ્યકતાઓના ભાગ રૂપે વાર્ષિક 11,904 યુરો સાથે બ્લોક અમાઉન્ટ કરેલું એકાઉન્ટ જાળવવું આવશ્યક છે જેથી જીવન ખર્ચ આવરી શકાય.

પ્રવેશ પહેલાં જર્મન ભાષા તાલીમ ખર્ચમાં વધારો કરે છે, જેમાં 1,000થી 4,000 યુરોની વચ્ચેના જૂથ અભ્યાસક્રમો અને 2,000થી 7,000 યુરો સુધીના ખાનગી ટ્યુશન ખર્ચ હોય છે.

જર્મનીમાં મેડીકલ ગ્રેજ્યુએશન પછી શું

જર્મનીમાં મેડીકલ ગ્રેજ્યુએશન Staatsexamen પૂર્ણ કર્યા પછી, ભારતીય સ્નાતકો પાસે બે મુખ્ય વિકલ્પો છે. તેઓ ભારત પાછા ફરી શકે છે અને ફોરેન મેડિકલ ગ્રેજ્યુએટ પરીક્ષા (FMGE) નો પ્રયાસ કરી શકે છે, જ્યાં ડિસેમ્બર 2024 માં પાસ દર માત્ર 28.86% હતો. આ નીચો દર જર્મન તબીબી અભ્યાસક્રમ અને ભારત-વિશિષ્ટ પરીક્ષા આવશ્યકતાઓ વચ્ચેની વિસંગતતાને આભારી છે, જેના કારણે ઘણીવાર વધારાના કોચિંગની જરૂર પડે છે.

જર્મનીમાં વિદેશી ડોકટરોની સંખ્યા (make-it-in-germany.com પરથી છબી) જર્મનીમાં વિદેશી ડોકટરોની સંખ્યા (make-it-in-germany.com પરથી છબી)

વૈકલ્પિક રીતે, ઘણા સ્નાતકો જર્મનીમાં રહેવાનું પસંદ કરે છે, જ્યાં 2030 સુધીમાં ડોકટરોની માંગમાં નોંધપાત્ર વધારો થવાની ધારણા છે. નવા સ્નાતકો Facharztausbildung (સ્પેશ્યલાઇઝેશન) માં પ્રવેશ મેળવી શકે છે અથવા સહાયક ડોકટરો તરીકે કામ કરી શકે છે, માસિક પગાર 4,000થી 5,000 યુરોની વચ્ચે મેળવી શકે છે.

યુરોપિયન યુનિયનમાં જર્મન મેડિકલ ડિગ્રીઓને માન્યતા આપવામાં આવી છે, જેનાથી સ્વીડન અને આયર્લેન્ડ જેવા દેશોમાં પ્રેક્ટિસ શક્ય બને છે, જે બંને દેશોમાં નોંધપાત્ર હેલ્થકેર વર્કર્સની અછતનો સામનો કરવો પડે છે જે 2030 સુધીમાં EUમાં આશરે 4.1 મિલિયન હેલ્થકેર વર્કર્સની વ્યાપક અંદાજિત અછતમાં ફાળો આપે છે.