બજેટમાં ‘ઇન્ડિયા’ અને ‘ભારત’ બંને પર ફોકસ કરશે મોદી સરકાર

સામાન્ય ચૂંટણી પહેલાં નરેન્દ્ર મોદી સરકારના છેલ્લા બજેટમાં ‘ઇન્ડિયા’ અને ‘ભારત’ બંને પર ફોકસ કરવામાં આવશે. વચગાળાનું આ બજેટ વોટ એકાઉન્ટ કરતાં કંઈક વિશેષ હશે કારણ કે એનડીએ બીજી ટર્મ માટે સરકાર બનાવવા પુરજોશનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. અગાઉ પ્રણવ મુખરજી અને પી ચિદમ્બરમ્ જેવા ભૂતપૂર્વ નાણામંત્રીઓએ વચગાળાના બજેટમાં જ સ્ટિમ્યુલસ પેકેજના ભાગરૂપે કર પગલાં દાખલ કરતાં ખચકાયા ન હતા.

મોદી સરકારના આ છઠ્ઠા બજેટમાં મધ્યમવર્ગ માટે કરરાહતો અને ગ્રામ્ય સ્તરે કૃષિ સહિતની સમસ્યાઓ દૂર કરવા જાહેરાતની સંભાવના છે. એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “ભૂતકાળના વચગાળાના બજેટમાં નાણામંત્રીઓએ રાહતો જાહેર કરેલી છે.”

હાલમાં સરકાર કૃષિ પેકેજ તૈયાર કરી રહી છે, જેમાં આવક ટ્રાન્સફર, વધુ ઉદાર લઘુતમ ટેકાના ભાવ (MSP)ની યોજના અને કૃષિ લોન પરની વ્યાજમાફી જેવા વિકલ્પો વિચારણા હેઠળ છે. નીતિઘડવૈયાઓમાં એવી પણ વિચારણા છે કે બજેટની રાહ જોવાને બદલે નિર્ણય લેવાય કે તરત જ પેકેજની જાહેરાત કરી દેવી જોઈએ. વિવિધ કૃષિ પેકેજથી તિજોરી પર કેટલી અસર પડશે તેની ગણતરી થઈ ગઈ છે એમ એક સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.

અરુણ જેટલી હોસ્પિટલમાં દાખલ હોવાથી વચગાળાના નાણામંત્રી પીયૂષ ગોયલ બજેટની જાહેરાત કરે તેવી સંભાવના છે. નક્કર દરખાસ્ત પર વિચારવા કેન્દ્રીય કેબિનેટની બેઠક સોમવારે મળે તેવી ધારણા છે. અનેક રાજ્ય સરકારોએ કૃષિ લોન માફી જાહેર કરી દીધી છે પણ કેન્દ્ર સરકારે એવો સંકેત આપ્યો છે કે તે લાંબા ગાળાની અસર પડે તેવી રાહત આપવા માગે છે.

અગાઉ પણ નાણામંત્રીઓએ વચગાળાના બજેટમાં રાહત આપી હતી. 2009-’10ના બજેટમાં પ્રણવ મુખરજીએ વૈશ્વિક નરમાઈથી અસરગ્રસ્ત અર્થતંત્રને વેગ આપવા સર્વિસ ટેક્સ અને એક્સાઇઝ ડ્યૂટીમાં બે ટકાની રાહત જાહેર કરી હતી. પી ચિદમ્બરમે 2014-’15ના વચગાળાના બજેટમાં ઓટોમોબાઇલ પરની એક્સાઇઝ ડ્યૂટી ઘટાડી હતી. જોકે બંને મંત્રીઓએ ડાયરેક્ટ ટેક્સ પ્રણાલીમાં કોઈ ફેરફાર કર્યો ન હતો.

ડેલોઇટ, હાસ્કિન્સ એન્ડ સેલ્સના પાર્ટનર રોહિંગ્ટન સિધવાએ જણાવ્યું હતું કે, “કૃષિ રાહતો અને વ્યક્તિગત કરવેરામાં ઘટાડો એજન્ડામાં મોખરે હોય તેમ લાગે છે.” ઉલ્લેખનીય છે કે સર્વિસ ટેક્સ અને પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ્સ પરની એક્સાઇઝ ડ્યૂટીને બાદ કરતાં તમામ ચીજોને જીએસટી હેઠળ લાવવામાં આવી છે, જેનો નિર્ણય કાઉન્સિલ સમયાંતરે કરે છે.

ડિજિટલ પેમેન્ટ પર પ્રોત્સાહન અને કરકપાત મર્યાદા હાલની ₹2.5 લાખથી વધારીને ₹3.5 લાખ કરવાની વિચારણા છે. રાજકોષીય સ્થિતિ દબાણ હેઠળ હોવાથી કર ઘટાડવા પર પણ વિચારણા ચાલી રહી છે. મુક્તિ મર્યાદા વધારવાથી અનેક કરદાતાઓ કરજાળમાંથી બહાર આવી જશે. અને આમ થવાથી કર વ્યાપ વધારવાનો સરકારનો ઇરાદો નિષ્ફળ જશે. સરકાર ગયા વર્ષે સ્ટાન્ડર્ડ ડિડક્શન પાછું લાવી હતી, જે આ વખતે વધારવામાં આવે તેવી આશા છે.