બાળકોને ફાઇનાન્સ સ્ટ્રેટેજી કેવી રીતે શીખવશો

બાળકોના જીવનમાં આવતા અનેક પડકારો વિશે માતાપિતા તેમને બાળપણથી જ માહિતગાર કરવાનું શરૂ કરી દે છે પરંતુ કેટલીક વખત નાણાં જેવી મહત્ત્વની બાબત ચૂકી જવાય છે. મોટા ભાગના બાળકોને નાણાં સાથે પહેલી વાર પનારો પડે ત્યારે તેઓ બેન્કમાં ખાતું ખોલાવવા જતા હોય છે. તેમાં થોડી બચતના નાણાં મૂકવામાં આવતા હોય છે. પરંતુ સમસ્યા એ છે કે બેન્ક ખાતું એ બાળકની મની લાઈફનો મુખ્ય હિસ્સો નથી. આ સિવાયના તમામ મહત્ત્વના નિર્ણયો તેના વાલીઓ દ્વારા લેવાતા હોય છે.

દરેક વસ્તુનું બજેટ બનાવતા શીખવવું

બાળકને પોકેટ મની સાચવવા માટે બેન્કમાં ખાતું ખોલાવવા માટે કહેવું એ સારી વાત છે પરંતુ તે બોરિંગ છે. માતાપિતા જ્યારે ચોક્કસ બજેટ પ્રમાણે ચાલતા ન હોય અને બેફામ ખર્ચ કરતા હોય ત્યારે બાળકો પાસે નિયમોનું પાલન કરાવવું મુશ્કેલ છે. બજેટ અને એકાઉન્ટિંગમાં રસ પડવો જોઈએ પરંતુ તેને ઘણા લોકો કંટાળાજનક માને છે. બાળક જેમ જેમ મોટું થતું જાય તેમ માતા પિતા તેને નાણાકીય સાક્ષરતા આપતા જાત છે જેમાં નાણાં કઇ રીતે કમાવા અને રોકાણ કરવું તેનો સિદ્ધાંત સામેલ છે. આ પ્રવૃત્તિમાં બાળકને રસ પડે તે રીતે સામેલ કરવો જોઈએ. જે રીતે સાયન્સ એ શીખવાનો વિષય છે તે રીતે જ નાણાંનું જ્ઞાન પણ ઉપયોગી છે.

નાણાંની મહત્તા સમજાવવી

વ્યક્તિ પુખ્તવયની થાય ત્યારે નાણાંને લગતા ત્રણ પાયાના સિદ્ધાંતો પ્રેક્ટિકલ મૂલ્ય ધરાવે છે. તેમાં નાણાંની ઓપોર્ચ્યુનિટી કોસ્ટ, નાણા સાથે સંકળાયેલી ભાવનાત્મક સમજદારી અને સમય વીતવાની સાથે નાણાંનું મૂલ્ય બદલાય છે તે સિદ્ધાંતની સમજણ મહત્ત્વની છે. આપણે સૌથી પહેલા ઓપોર્ચ્યુનિટી કોસ્ટનો વિચાર કરીએ. દરેક રૂપિયાનો અનેક રીતે ઉપયોગ કરી શકાય છે. બાળક તમને એટીએમમાંથી પુષ્કળ નાણાં ઉપાડતા જોશે તો તેને આ વાત નહીં સમજાય. માતાપિતા જ્યારે કઇ ચીજ ખરીદવી અને કઇ ન ખરીદવી તેના નિર્ણયની ચર્ચા કરે ત્યારે બાળકને તેમાંથી ઘણું શીખવા મળે છે. નાના બાળકો રિસાઇ જશે અને તોફાન કરશે, મોટા બાળકો માતાપિતાને ઇમોશનલી પજવવાનો પ્રયાસ કરી શકે. મોટી ઉંમરના બાળકો સીધે સીધી જિદ કરી બેસશે. નાણાં એ મર્યાદિત સ્રોત છે અને મોટા ભાગના બાળકોને શરૂઆતમાં તેના મહત્ત્વનો અંદાજ આવતો નથી.

બાળકોને ચોક્કસ હેતુ માટે ભથ્થા આપવા

બાળકોના હાથમાં જ્યારે ઘરનો આર્થિક વ્યવહાર આવશે ત્યારે તેમને બધું આવડી જશે તેમ માનવું ભૂલભરેલું છે. આ બાબત બહુ જટિલ છે અને તેમાં ઘણી ચીજોને બેલેન્સ કરવી પડે છે જેના પર બાળકોનું કોઇ નિયંત્રણ હોતું નથી. તેમાં સૌથી સરળ રસ્તો બાળકોને ચોક્કસ હેતુ માટેના ભથ્થા આપવાનો છે. ત્યાર પછી બાળકોને નિર્ણય કરવા દો.